Podczas wyjścia Izraelitów z niewoli egipskiej Wszechmogący dokonał dla nich niezwykłych cudów. Po wiekach Izraelici wyrobili sobie pogląd, iż każdemu, kto został posłany przez Boga, muszą towarzyszyć znaki i cuda. W przeciwieństwie do Izraelitów Grecy, zgodnie ze swym filozoficznym i naukowym dziedzictwem, poszukiwali racjonalnych podstaw wiary, które wychodziłyby naprzeciw wymaganiom ludzkiego rozumu. Paweł nie odrzucał kulturowego i duchowego dziedzictwa tych, do których się zwracał, ale wykorzystywał je jako punkt zaczepienia w głoszeniu Chrystusa ukrzyżowanego. Ci, którzy pragnęli znaków, mogli je znaleźć w życiu i służbie Jezusa oraz działalności Kościoła. Ci, którzy potrzebowali logicznej spójności i racjonalności, znajdowali ją w argumentach apostoła za przyjęciem przesłania ewangelii. Obie grupy ludzi ostatecznie miały jedną potrzebę — poznanie zmartwychwstałego Jezusa i doznanie „mocy zmartwychwstania jego” (Flp 3,10). Sposób, w jaki Paweł prowadził ich do tego poznania, zależał od tego, kim byli jego słuchacze. Gdy apostoł przemawiał do Izraelitów, opierał swoje kazania na historii Izraela, porównując Chrystusa z Dawidem i podkreślając starotestamentowe proroctwa wskazujące na Mesjasza, a zwłaszcza te przepowiadające Jego ukrzyżowanie i zmartwychwstanie (zob. Dz 13,16-41). Zaczynał od tego, co dobrze znali, co szanowali i w co wierzyli, a następnie prowadził ich do Jezusa. Poganom apostoł mówił o Bogu jako Stwórcy, Dawcy Życia i Sędzi. Przedstawiał im genezę grzechu na świecie, a następnie ukazywał zbawienie w Chrystusie (zob. Dz 14,15-17; 17,22-31). Paweł musiał postępować inaczej z poganami niż z Izraelitami czy prozelitami, ale zawsze jego celem było doprowadzenie ludzi do Jezusa.

Codzienne elementy grecko-rzymskiego świata wykorzystywał w celu zilustrowania praktycznej rzeczywistości nowego życia w Chrystusie, z zawodów sportowych i rzymskiej wojskowości.

W listach Pawła słowo „prawo” występuje około 130 razy, a w Dziejach Apostolskich — około 20 razy. słowo prawo ma kilka znaczeń, zwłaszcza dla Żydów. Izraelici bezbłędnie odczytywali znaczenie słowa prawo na podstawie kontekstu.

nadal pełnią funkcję edukacyjną, wskazując na Zbawiciela jako ich wypełnienie.

pogląd o nieśmiertelności ludzkiej duszy. W przeciwieństwie do tego poglądu apostoł Paweł z naciskiem podkreślał, że: 1. Tylko Bóg jest nieśmiertelny (zob. 1 Tm 6,16). 2. Nieśmiertelność jest darem Wiekuistego dla zbawionych (zob. 1 Tes 4,16). 3. Śmierć jest snem trwającym aż do powtórnego przyjścia Chrystusa (zob. 1 Tes 4,13-15; 1 Kor 15,6.18.20)

Dz 15,38-41.Paweł przez jakiś czas oceniał Marka niekorzystnie, a nawet surowo. Barnaba natomiast był skłonny usprawiedliwiać młodego człowieka brakiem doświadczenia. Troszczył się o Marka i martwił się, że może on na dobre porzucić służbę ewangelii mimo cech, które kwalifikowały go jako użytecznego pracownika dla Chrystusa”

potrzebę przystosowania naszego przesłania do odbiorców? Dz 17,16-31nie dopuszczał żadnych kompromisów w celu pozyskania ludzi.

Bóg „odda każdemu podług uczynków jego; tym, którzy przez wytrwanie w uczynku dobrym szukają sławy i czci i nieskazitelności, odda żywot wieczny” (Rz 2,6-7 BG). Paweł stwierdza tu, że poza chrześcijaństwem są tacy ludzie, którzy otrzymają życie wieczne na zasadzie posłuszeństwa ku życiu (por. Kpł 18,5). Dla tych pogan, którzy „wykazują (...), że treść Prawa wypisana jest w ich sercach, [gdyż] (…) ich sumienie staje jako świadek” (Rz 2,15 BT), stanie się to decydującą kwestią na sądzie, gdyż ludzie ci odpowiadali na działanie Ducha Świętego.

Pierwsza podróż misyja: Sam św. Paweł nic nie pisze w listach o pierwszej podróży misyjnej. Dowiadujemy się o niej z Dz 13 i 14. Na podstawie tego źródła można odtworzyć przebieg podróży^[1]. Paweł w swe podróże wyruszał jako chrześcijanin związany z konkretną wspólnotą kościelną, która była jego misjonarską bazą. W przypadku pierwszej i drugiej podróży misyjnej była to Antiochia Syryjska. Paweł razem z Barnabą, Szymonem zwanym Nigrem, Lucjuszem Cyrenejczykiem i Manaenem tworzyli krąg proroków i nauczycieli^[2]. Z tej grupy, za sprawą Ducha Świętego, w misyjną podróż zostali wyprawieni dwaj wypróbowani przyjaciele – Barnaba i Paweł^[3]. Obaj znali się od około dziesięciu lat i razem pracowali już na polu ewangelizacji^[4].

Podróż objęła swym zasięgiem Cypr oraz tereny dzisiejszej południowej Turcji, krainy, które wówczas nazywano Pizydią i Pamfilią. Ocierały się one też o tak zwaną południową Galację.

Druga podróż Pawła: Paweł ma wizję Macedończyka^[2], który błaga go, aby ten przybył i im pomógł. Zaraz po tym widzeniu Apostołowie wyruszają do Macedonii.

Filippi

Docierają do Samotraki, później do Neapolu, stamtąd do Filippi (miasto to słynęło z kopalni złota). W mieście tym spotykają Lidię - bojącą się Boga. Tytuł "bojący się Boga" przysługiwał osobom pochodzenia pogańskiego, którzy przyjmowali żydowski monoteizm, ale nie przestrzegali skrupulatnie prawa Mojżeszowego. Misjonarze zaproszeni przez Lidię, zamieszkują u niej przez kilka dni.

W Filippi Paweł, Sylas i Tymoteusz zostają osadzeni w więzieni, z powodu uwolnienia pewnej kobiety od złego ducha. Podczas pobytu w więzieniu ma miejsce cudowne nawrócenie się strażnika, który ich pilnował.

Tesalonika

Kolejnym celem podróży jest Tesalonika. Dzieje Apostolskie mówią o trzech szabatach spędzonych w Tesalonice. Z treści pierwszego listu do Tesaloniczan dowiadujemy się jakie więzi łączyły Pawła z wiernymi tego miasta. Według 1 Tes 2, 9 Paweł pracował tam własnymi rękoma na utrzymanie siebie. Zarzucano mu także, że działa przeciw państwu. Po szczęśliwej ucieczce złość prześladowców zwraca się przeciw Jazonowi^[3].

Bereia

Bereia, to kolejne miasto gdzie głoszona jest Dobra Nowina, ale i tu nie doznają spokoju, są prześladowani przez Żydów z Tesaloniki^[4]. Paweł zostawia Sylasa i Tymoteusza w Berei, a sam udaje się do Aten.

Ateny

Ateny były otwarte na prądy filozoficzne i religijne. Tam też Apostoł wygłasza swą wielka mowę na Areopagu. Część osób odrzuca jego mowę, ale są i tacy, którzy się przyłączają. Z Aten Paweł udaje się do Koryntu.

Ateny w 146 r. przed Chr. były doszczętnie zniszczone. Dopiero w 44 r. po Chr. zostało ponownie odbudowane. W Koryncie urządzano igrzyska, które znacznie wpływały na rozwój miasta. Pobyt w Koryncie przypada na lata 51/52. Egzegeci twierdzą, że na ten czas przypada redakcja pierwszego listu do Tesaloniczan.

Z Koryntu Paweł udaje się do Efezu w towarzystwie Pryscylli i Akwili (judeochrześcijańska para małżeńska, która została wysiedlona z Rzymu w 42 r.)

Kenchry

W Kenchrach Paweł ostrzygł sobie głowę, bo złożył taki ślub. Z Efezu Paweł płynie do Cezarei, odwiedza Jerozolimę i udaje się do Antiochi.

Tak kończy się II podróż misyjna [Dz 18, 18-22]^[5].

Trzecie podróż: Antiochia

"Spędziwszy tam jakiś czas, udał się w drogę, przemierzając kolejno krainę galacką i Frygię, utwierdzając wszystkich uczniów." Dz.Ap. 18:23

W Efezie zjawił się Apollos, żyd z Aleksandrii, znający jedynie chrzest Jana, jednak pouczony przez Akwillę i Pryscyllę, zaczął skutecznie zwalczać żydów wykazując na Słowie Bożym, że Jezus jest Chrystusem.
Przeniósł się potem za poleceniem chrześcijan do stolicy Achai, Koryntu (Dz.Ap. 18,24-28).

Efez

"Podczas gdy Apollos przebywał w Koryncie, obszedł Paweł wyżynne okolice i przyszedł do Efezu" Dz.Ap. 19:1

W Efezie Paweł spotkał dwunastu ucznów Jana, którzy nie słyszeli o Duchu Świętym, pouczeni przez Pawła zostali ochrzczeni w imię Pana Jezusa. Po tym fakcie Paweł przebywał w Efezie przez ponad dwa lata, nauczając najpierw w synagodze, potem w szkole Tyranosa. Wsławił się wśród mieszkańców Efazu licznymi uzdrowieniami i cudami. Wydarzył się tam również przypadek próby podrobienia działalności Pawła przez siedmiu synów Scewy, arcykapłana żydowskiego, jednak zostali oni pognębieni przez złego ducha, którego próbowali wypędzić (Dz.Ap. 19:13-16). Cuda apostoła Pawła nawróciły wielu Żydów i Greków, ci zaś, którzy wcześniej oddawali się naukom czarnoksięskim spaliło swe księgi i przyjęli chrześcijaństwo.
Paweł, mając nadzieję udać się z ewangelią do Rzymu, wysłał do Macedonii dwóch swoich pomocników, Tymoteusza i Erasta, by przygotować sobie grunt pod podróż, jednak zatrzymały go rozruchy, które wywołał złotnik Demetriusz, który obawiał się utraty zysków ze sprzedaży srebrnych świątynek Artemidy. Paweł chciał przemówić do zbuntowanych mieszkańców miasta, ale powstrzymali go uczniowie i niektórzy życzliwi przedstawiciele władzy. Tłum porwał Gajusa i Arystarcha, Macedończyków, towarzyszy Pawła oraz Aleksandra, który chciał uspokoić wzburzonych ludzi i zaprowadzili ich przed pisarza miejskiego. Ten jednak nie widząc poważnych powodów do zamieszek, uspokoił ludzi i rozwiązał zbiegowisko.

Macedonia

"A gdy rozruchy ustały, przywołał Paweł uczniów i napomniawszy ich, pożegnał się z nimi i ruszył w drogę do Macedonii." Dz.Ap. 20:1

Po trzech miesiącach pobytu w Grecji Paweł zamierzał udać się do Syrii, jednak w wyniku zastawionej na niego zasadzki, wrócił do Macedonii, skąd udał się do Filippi.

Filippia i Troada

"My zaś odpłynęliśmy z Filippi po święcie Przaśników i w pięć dni przybyliśmy do nich do Troady" Dz.Ap. 20:6

Paweł spedził w Troadzie tydzień, pod koniec którego, pierwszego dnia po sabacie zebrali się wszyscy na łamaniu chleba. Paweł przemawiał do zebranych długo, przeciągając swoją mowę do północy. Wtedy zdarzył się wypadek: znużony i zmęczony Eutychus, siedzący w oknie trzeciego piętra spadł i zabił się. Paweł jednak przywrócił go do życia i wróciwszy spożył posiłek i nadal przemawiał, aż do świtania.

Assos i Mitylena

"Gdy spotkał się z nami w Assos, zabrawszy go, przybyliśmy do Mitylene" Dz.Ap. 20:14

Łukasz z towarzyszami dołączył do Pawła w Assos i razem przeszli do Mityleny, skąd odpłynęli do Samos i Miletu, gdyż Paweł nie chciał już tracić czasu na wędrówkę po Azji. Śpieszył się na Zielone Święta w Jerozolimie.

Milet

"A posławszy z Miletu do Efezu, wezwał starszych zboru." Dz.Ap. 20:17

W Milecie Paweł przemówił do starszych zboru opowiadając o swojej służbie w Azji, przepowiadając jednak swoje uwięzienie w Jerozolimie polecił ich opiece wszystkie zbory, które założył i napominając do oddanej służby Bogu w czujności i pokorze. Uczniowie z płaczem go pożegnali, wiedząc, że już go nie zobaczą. Paweł popłynął statkiem przez Kos, Rodos i Patarę, skąd statkiem płynącym do Fenicji udali się wszyscy do Tyru, znajdującym się w Syrii.

Tyr i Ptolemaida

"I odszukawszy uczniów, pozostaliśmy tam siedem dni; a niektórzy za sprawą Ducha mówili Pawłowi, żeby nie szedł do Jerozolimy." Dz.Ap. 21:4

W Jerozolimie czekało na Pawła więzienie, jednak Paweł nie zawahał się i kontynuował swoją podróż. Po tygodniu spędzonym wśród chrześcijan w Tyrze udał się do Ptolemaidy, gdzie spędził jeden dzień i udał się do Cezarei.

Cezarea

"Wyruszywszy zaś nazajutrz, przybyliśmy do Cezarei" Dz.Ap. 21:8

Zagrożenie przybliżało się. Paweł zatrzymał się w domu Filipa, którego cztery córki były prorokiniami. Prorok Agabus, który przybył z Jerozolimy w widowiskowy sposób przepowiedział uwięzienie Pawła: wziąwszy jego pas związał sobie ręce i nogi i rzekł, że mąż do którego należy pas będzie uwięziony przez Żydów i wydany w ręce pogan. Proroctwa te nasiliły prośby chrześcijan, by Paweł nie udawał się do Jerozolimy. Pweł jednak nie wysłuchał tych próśb zarzekając się, że dla Jezusa nie tylko da się uwięzić, ale i zabić.

Jerozolima

"A gdy przybyliśmy do Jerozolimy, bracia przyjęli nas radośnie." Dz.Ap. 21:17

Paweł w Jerozolimie spotkał się z Jakubem i starszymi zboru opowiadając o swojej służbie wśród pogan. Ci jednak zwrócili uwagę na nawróconych Żydów, którzy nadal trzymali się zakonu Mojżasza w sprawach obrzezania i uważali, że Paweł naucza odstępstwa od zwyczajów Prawa. Namówili Pawła, by ten na znak wierności przepisom Prawa poddał się oczyszczeniu wraz z czterema nazyrejczykami, co też uczynił.
Jednak pod koniec tygodniowego oczyszczenia ujrzeli go w świątyni Żydzi, którzy przybyli z Azji i podburzywszy lud rzucili się na niego, by go zabić, lecz ocalił go dowódca kohorty, który kazał go skuć i zaprowadzić do twierdzy, podejrzewając, że Paweł jest zbiegłym Egipcjaninem.